22. Konkurs KOŁO: Dominik Merlini – królewski architekt czy realizator pomysłów Stanisława Augusta?

Łazienki Królewskie, najsłynniejszy w Polsce zespół pałacowo-ogrodowy, swój obecny kształt zawdzięczają Dominikowi Merliniemu, nadwornemu architektowi Stanisława Augusta. W jakim stopniu wpłynął on ostatecznie na ich wygląd? Czym wyróżnia się styl projektanta? To właśnie Łazienki Królewskie są lokalizacją 22. Konkursu KOŁO na projekt koncepcyjny budynku z funkcją toalety publicznej, jednej z najpopularniejszych i najbardziej prestiżowych inicjatyw architektonicznych w kraju.

Łazienki Królewskie nieodłącznie kojarzą się z postacią króla Stanisława Augusta, który był jednym z mecenasów sztuki, odpowiedzialnym za ich utworzenie. Jego ulubiony park nie osiągnąłby jednak swojego obecnego kształtu bez nadwornego architekta, Dominika Merliniego, który przekładał królewskie pomysły na papier, a następnie doprowadzał do ich realizacji. W drugiej połowie XVIII wieku znacznie przebudował on cały kompleks, będący do tej pory niewielkim, letniskowym pawilonem, wznosząc szereg ustronnych willi i pawilonów ogrodowych. Przyczynił się tym do przebudowania Łazienek na letnią rezydencję Stanisława Augusta. Mimo że w prace na terenie parku zaangażowano w kolejnych trzydziestu latach wielu znamienitych królewskich architektów, artystów i ogrodników, największy wpływ na ostateczny kształt jednej z najpiękniejszych królewskich rezydencji miał właśnie Dominik Merlini.

- To właśnie z nazwiskiem Merliniego wiążą się najbardziej charakterystyczne projekty, które można spotkać na terenie Łazienek. Merlini jest odpowiedzialny za powstanie lub przebudowanie takich klasycystycznych perełek, jak Pałac na Wyspie, Biały Dom czy Pałac Myśliwiecki. W jego portfolio znajdziemy też takie obiekty jak most na przedłużeniu drogi Agrykoli ponad północnym odcinkiem kanału łazienkowskiego, na którym stoi pomnik Jana III Sobieskiego wykonany przez Franciszka Pincka. Mimo że większość projektów znajdujących się w jego portfolio to przebudowy lub rozbudowy istniejących już pomysłów, można bezsprzecznie uznać Merliniego za architektonicznego ojca Łazienek – mówi Marta Boguta, Kierownik Działu Inwestycji w Łazienkach Królewskich.

Poznaj styl Merliniego

Charakterystyczny styl Merliniego, który można zaobserwować między innymi spacerując po Łazienkach Królewskich, można podzielić na trzy fazy. W związku z brakiem zachowanych projektów z wcześniejszego okresu działalności w Warszawie, pierwsza z nich opiera się na hipotezie, że jego dzieła reprezentowały formy barokowo-rokokowe, które były charakterystyczne dla stylu mistrza Merliniego, Jakuba Fontanny. Po objęciu królewskiego tronu przez Stanisława Augusta, Merlini wprowadził do swojego stylu elementy klasycyzmu w jego francuskiej odmianie, co było ukłonem w stronę króla, któremu ta forma szczególnie się upodobała.

Trzecia przemiana stylu mistrza nastąpiła w okolicach 1780 roku. Wtedy to w jego projektach coraz mocniej zaczęły się odznaczać wpływy włoskiej wersji klasycyzmu, w którym znaleźć można było elementy sztuki klasycznej. Merlini próbował również w tym czasie eksperymentować z awangardową architekturą. Polegało to między innymi na uproszczeniu bryły, a także eliminacji detalu architektonicznego i rzeźbiarskiego w elewacji projektowanej budowli. Ze względu na brak akceptacji króla na tego rodzaju twórcze poszukiwania, ostatecznie zarzucił on takiego rodzaju projekty. Ostatnia faza stylu Merliniego trwała praktycznie do końca jego twórczej aktywności.

Do najbardziej charakterystycznych rozwiązań formalnych stosowanych przez nadwornego architekta, należały między innymi bryły sześcienne, zwierciadlane sklepienia, ornamenty roślinne, a także kolumny i kolumnady.

Zostań nadwornym architektem

• 1
• 2
• Następna »